Scan jezelf op Microplastics 👀 ➜

✍️ Hoi! Ik ben Felicia, ik ben werkzaam als milieuchemicus en in deze blog ga ik jullie bijpraten over microplastics :)

Wat zijn microplastics?

Microplastics zijn piepkleine plastic deeltjes, kleiner dan vijf millimeter. Stel je voor: het zijn miniatuurversies van de plastic rommel die we elke dag gebruiken. Ze ontstaan door slijtage van grotere plastic voorwerpen of worden bewust gemaakt voor producten zoals cosmetica. Ze zijn overal, van de diepste oceanen tot de lucht die we ademen – en ja, zelfs in ons lichaam.

Tijdens een opruimdag langs de rivier viel het me op hoeveel kleine stukjes plastic we vonden. Het voelde alsof we een puzzel probeerden te leggen, met stukjes die we zelf hadden verspreid. En wist je dat veel microplastics uit cosmetica via de douche het riool in gaan? Waterzuiveringsinstallaties kunnen ze vaak niet tegenhouden.

Deze deeltjes brengen meer mee dan je denkt. Veel producten bevatten chemicaliën zoals BPA of parabenen, die in verband worden gebracht met hormonale verstoringen. Het is alsof we, zonder het te beseffen, een onzichtbare vervuiling creëren telkens als we onze handen of gezichten wassen.

Oorsprong van microplastics

Er zijn twee soorten microplastics: de ‘primaire’ en de ‘secundaire’. Primaire microplastics zijn de originele boosdoeners – bewust gemaakt, zoals de kleine korreltjes in scrubs of tandpasta. Ook industriële pallets, gebruikt om allerlei plastic producten te maken, vallen hieronder. Secundaire microplastics ontstaan door slijtage en afbraak van grotere stukken plastic. Denk aan een oude plastic tas die na jaren in de zon uiteenvalt in duizend stukjes.

Maar het gaat verder dan dat. Zelfs het verkeer draagt bij, zoals ik las in een artikel van Nature: autobanden laten microplastics achter. En wist je dat de synthetische vezels van je sportkleding bij elke wasbeurt duizenden microvezels loslaten? Ze lijken misschien klein en onschuldig, maar ze belanden in rivieren, oceanen, en uiteindelijk misschien wel op je bord.

Alsof dat nog niet genoeg is, zitten er vaak andere vervuilende stoffen aan plastic vast. Denk aan PFAS en dioxines, chemische stoffen die berucht zijn om hun schadelijke effecten. Het probleem is dus groter dan alleen die kleine deeltjes.

Hoe verspreiden microplastics zich?

Hoe komen microplastics dan overal? Simpel: via afval, wind, water en zelfs je kleding! Een plastic zak die uit elkaar valt, kan in rivieren of oceanen belanden en zo deel worden van die beruchte “plasticsoep”. Wist je dat er zelfs microplastics in regenwater zijn gevonden? Regen! Dat maakt het probleem letterlijk onvermijdelijk. Zelfs in afgelegen gebieden zoals de Himalaya en de diepzee zijn ze te vinden – echt bizar, toch?

Wat nog verbluffender is: microplastics reizen ook door de lucht. Stel je voor, een windvlaag neemt piepkleine plastic deeltjes mee, die honderden kilometers verderop neerdalen. Zo kunnen microplastics uit een stedelijke omgeving zelfs terechtkomen in afgelegen bossen of bergen. Samen met fijnstof vormt dit een cocktail van vervuiling die schadelijk is voor mens en natuur.

Microplastics in bloed

Het wordt pas echt ongelooflijk als je beseft dat microplastics zelfs in ons bloed terechtkomen. Ja, je leest het goed – in je eigen bloed! Onderzoek heeft dit onlangs bevestigd. Hoewel de exacte gevolgen nog niet volledig duidelijk zijn, is het een zorgwekkende ontdekking.

Het idee dat deze minuscule deeltjes door je lichaam reizen en mogelijk schade aanrichten, is toch behoorlijk verontrustend. Het zet je echt aan het denken over wat we dagelijks binnenkrijgen, vaak zonder dat we het doorhebben.

Gezondheidsrisico’s van microplastics in bloed

Microplastics kunnen meer doen dan alleen rondzwerven in ons lichaam – ze kunnen ontstekingen veroorzaken en onze cellen beschadigen door iets dat oxidatieve stress heet. Dit proces kan leiden tot chronische gezondheidsproblemen. Daarnaast dragen deze deeltjes vaak toxische stoffen met zich mee, die schade kunnen aanrichten aan organen zoals de lever en het hart. Als gezondheidsadviseur merk ik dat steeds meer mensen bezorgd zijn over dit soort ‘onzichtbare’ bedreigingen.

Een opvallend feit is dat de kleinste microplastics, de zogenaamde nanoplastics, mogelijk zelfs de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Dat opent een zorgwekkend nieuw hoofdstuk, vooral met betrekking tot neurologische effecten en het risico op hersenschade op de lange termijn. Dit stelt het immuunsysteem flink op de proef, vooral bij kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen. Het feit dat microplastics ook een interactie kunnen hebben met medicijnen en hun werking kunnen verminderen, maakt het probleem nog complexer.

Hoe komen microplastics in het bloed?

Microplastics komen je lichaam binnen via de lucht die je inademt en het voedsel dat je eet. Je drinkt ze zelfs – wist je dat flessenwater vaak meer microplastics bevat dan kraanwater? Het kleinste formaat deeltjes kan zelfs door de darmwand heen en zo in je bloed terechtkomen. Het klinkt als sciencefiction, maar dit is onze realiteit. Zelfs de plastic verpakkingen van voedsel dragen bij aan je dagelijkse blootstelling. Een extra reden om bewuster te kijken naar wat je eet en drinkt.

Zelfs iets simpels als het openen van een plastic fles kan microplastics vrijmaken. En hoe vaker je zo’n fles hergebruikt, hoe meer kleine deeltjes loslaten. Dit maakt het des te belangrijker om te kiezen voor herbruikbare materialen die duurzamer én veiliger zijn.

Microplastics en kinderen

Kinderen zijn helaas extra kwetsbaar. Hun lichamen zijn nog in ontwikkeling, waardoor blootstelling aan microplastics hun groei en gezondheid op lange termijn kan schaden. Dit maakt het risico voor hen extra groot.

Hun immuunsysteem is minder sterk en daardoor gevoeliger voor de schadelijke effecten van deze deeltjes. Dit benadrukt hoe belangrijk het is om actie te ondernemen en de blootstelling aan microplastics zoveel mogelijk te beperken, vooral voor de jongste generaties.

Speelgoed en microplastics

Wist je dat veel speelgoed plastic bevat dat bij slijtage microplastics kan afgeven? Vooral jongere kinderen, die graag op dingen kauwen, lopen risico. Neem bijvoorbeeld babyflesjes – die kunnen, vooral bij opwarming, microplastics afgeven. Een schokkend feit: baby’s die flesvoeding krijgen, slikken dagelijks miljoenen microplastics in. Ja, miljoenen! Dit maakt het extra belangrijk om bewust te kiezen wat je in huis haalt.

Het probleem stopt niet bij speelgoed. Denk ook aan plastic bekertjes, borden of zelfs kleding die speciaal voor kinderen is ontworpen. Veel van deze producten worden aangeprezen als “handig” of “duurzaam”, terwijl ze juist een bron van blootstelling kunnen zijn. Zelfs voedsel dat is bewerkt met additieven zoals aspartaam kan bijdragen aan de opname van microplastics. Tijd om kritischer te kijken naar wat we onze kinderen geven!

Effecten op de ontwikkeling van kinderen

Microplastics kunnen mogelijk hormonen verstoren, wat schadelijk kan zijn voor de groei en puberteit van kinderen. Onderzoek suggereert zelfs dat er een verband kan zijn met leerproblemen en gedragsstoornissen. Als ouder wil je natuurlijk het beste voor je kind, dus bewust kiezen voor producten zonder plastic is een slimme stap.

Daarnaast kan de ophoping van microplastics in het lichaam van een kind hun metabolisme beïnvloeden en het vermogen om voedingsstoffen zoals vitaminen op te nemen. Het klinkt misschien klein, maar simpele aanpassingen, zoals het vermijden van plastic verpakkingen, kunnen echt een groot verschil maken.

Microplastics in water

Water, onze bron van leven, zit helaas ook vol met microplastics. Het maakt niet uit waar je kijkt: van kraanwater tot gletsjers, overal worden deze deeltjes aangetroffen. Zelfs in regenwater zijn microplastics ontdekt. Kun je je dat voorstellen?

Het idee dat iets zo puur als regen vervuild is met plastic, laat zien hoe diep dit probleem gaat. Het maakt duidelijk dat we niet zomaar aan deze onzichtbare bedreiging kunnen ontsnappen.

Hoe microplastics in water terechtkomen

Het gebeurt op zoveel manieren: van slijtage van synthetische kleding tijdens het wassen tot afval dat in rivieren belandt. Zelfs zuiveringsinstallaties kunnen niet alle microplastics uit het water filteren. Het is alsof ze te klein zijn om te vangen, maar groot genoeg om flinke problemen te veroorzaken.

Elke keer dat je synthetische kleding wast, komen duizenden kleine vezels in het water terecht. Deze vezels belanden uiteindelijk in rivieren, oceanen en zelfs ons drinkwater. Dit geeft je een goede reden om bewuster na te denken over je kledingkeuzes en misschien te kiezen voor meer natuurlijke materialen.

Impact op ecosystemen

Vissen en andere waterdieren slikken microplastics in, wat hun gezondheid ernstig schaadt. Dit probleem werkt door in de voedselketen, waardoor diezelfde microplastics uiteindelijk op ons bord terechtkomen. Bovendien kunnen deze deeltjes schadelijke chemicaliën vasthouden, wat ze nog giftiger maakt. Een bioloog vertelde me eens hoe zelfs koraalriffen lijden onder deze minuscule vervuiling. Het is echt een wake-up call.

De impact is niet alleen ecologisch. Microplastics in water kunnen ook de kwaliteit van ons drinkwater aantasten. Aangezien we allemaal afhankelijk zijn van water, raakt dit probleem ons allemaal direct. Tijd om actie te ondernemen!

Microplastics in theezakjes

Dit had je vast niet verwacht: zelfs je dagelijkse kop thee kan microplastics bevatten! Vooral theezakjes van synthetisch materiaal geven, vooral bij hoge temperaturen, grote hoeveelheden deeltjes vrij.

Het idee dat iets simpels als thee drinken je blootstelt aan microplastics is behoorlijk schokkend. Dit maakt het des te belangrijker om te kiezen voor natuurlijke materialen, zoals losbladige thee of biologisch afbreekbare zakjes.

Hoeveel microplastics zitten er in thee?

Miljoenen per kopje! Dat klinkt toch absurd? Vooral als je bedenkt dat dit gebeurt bij temperaturen boven de 90 graden. Zelfs met biologisch afbreekbare theezakjes ben je niet volledig veilig.

Hoewel ze beter zijn voor het milieu, kunnen ook deze zakjes kleine deeltjes vrijgeven. Het maakt duidelijk dat zelfs een simpel kopje thee niet vrij is van de invloed van microplastics. Tijd om bewuster te kiezen, zelfs voor de kleinste dagelijkse gewoontes.

Alternatieven voor synthetische theezakjes

Ga voor losse thee! Het is niet alleen smaakvoller, maar ook veel beter voor het milieu én je gezondheid. Herbruikbare theezeefjes zijn een geweldige keuze – ze zijn praktisch en maken meteen een statement tegen plasticvervuiling. Kleine veranderingen zoals deze kunnen echt een groot verschil maken.

Met deze gids hoop ik je meer inzicht te hebben gegeven in de wereld van microplastics. Het probleem lijkt misschien overweldigend, maar als we allemaal onze steentje bijdragen, kunnen we echt een verschil maken. Begin klein: kies voor duurzame producten, vermijd plastic verpakkingen, en wees bewust van je keuzes. Samen kunnen we de wereld een stukje schoner maken.

bronnenlijst:

Medical News Today | Nature | ScienceAlert | Green Child Magazine | The Guardian